Stanowisko strony społecznej wobec substancji z grupy PFAS
Dzięki staraniom Fundacji cfbt.pl w naszym kraju został nagłośniony temat impregnacji ubrań strażackich środkami z grupy substancji o ogólnej nazwie PFAS. Od początku tego działania fundacja personalnie i organizacyjnie współpracowała z Krajową Sekcją Pożarnictwa NSZZ „Solidarność” w celu wypracowania stanowiska przedstawionego poniżej. O wspominanych zagadnieniach opowiada film #Burned, do wyświetlania którego fundacja zdobyła licencję od producentów, a także którego treść przetłumaczyła i zamówiła profesjonalną ścieżkę dźwiękową w języku polskim. Więcej o filmie można przeczytać w tym linku:
https://www.cfbt.pl/nie-dla-raka-w-strazy/62-burned
W grupie substancji PFAS zawiera się około 10 000 różnych związków niewystępujących w naturze a wytworzonych przez człowieka, które mają powszechne zastosowanie w bardzo licznych gałęziach przemysłu. Są to substancje bioakumulatywne i niepodlegające rozkładowi w środowisku naturalnym. Oznacza to, że nieustanna produkcja tych substancji powoduje ich znaczną akumulację w środowisku naturalnym, stanowiąc tym samym zagrożenie dla człowieka. Zainteresowani zgłębieniem tematyki mogą cofnąć się do jednego z wykładów wygłoszonych podczas konferencji organizowanej przez fundację:
Kevin Ferrara / Zagrożenia ze strony związków PFAS dla strażaków: https://youtu.be/494KxmI-gKY?si=n7N1GnK0G8uWf5QG&t=12163
Ogólna definicja środków PFAS brzmi następująco:
„PFAS to: „Każda substancja, która zawiera co najmniej jeden w pełni fluorowany atom węgla metylu (CF3-) lub metylenu (-CF2-) (bez przyłączonego H/Cl/Br/I).”
Z uwagi na ich negatywny wpływ na zdrowie ludzkie oraz środowisko naturalne, użycie substancji PFAS jest ograniczane na całym świecie a ostatnio firmy produkujące je od dziesięcioleci płacą horrendalne odszkodowania, m-.in. za spowodowanie pojawienia się tych substancji w wodzie pitnej:
https://www.nytimes.com/2023/06/22/business/3m-settlement-forever-chemicals-lawsuit.html
https://www.thenewlede.org/2023/08/historic-3m-pfas-settlement-gets-preliminary-court-approval/
Europejska Agencja Chemikaliów (European Chemicals Agency – ECHA) uruchomiła proces otwartych konsultacji, mających na celu sprecyzowanie warunków wycofania wspomnianych substancji z obrotu w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Tego typu działania podejmowane są przez kompetentne instytucje regulujące obrotem chemikaliów na całym świecie i w wielu obszarach gospodarczych. Wspólnota europejska reaguje na napływające z całego świata sygnały, dlatego nota informacyjna w sprawie wycofania PFAS została przygotowana dla ECHA, w oparciu o raport w sprawie ograniczeń z załącznika XV przez władze krajowe Niemiec, Niderlandów, Danii, Norwegii i Szwecji ("podmioty przedkładające dokumentację"). Zakaz stosowania substancji PFAS zostanie wkrótce wprowadzony na terenie UE, ale nieliczne sektory zostaną wyłączone z zakazu w drodze odstępstw, z wieloletnim okresem odstępstwa.
https://echa.europa.eu/pl/restrictions-under-consideration/-/substance-rev/72301/term
W wielomiesięcznym procesie konsultacji lobby chemiczne zabiegało o wykluczenie z zakazu stosowania PFAS i wieloletnie odroczenie względem kilku sektorów przemysłowych. Jednym z nich było zastosowanie substancji do ubrań specjalnych w celu osiągnięcia wymagań stawianych przez normę EN 469. Przypomnijmy, że owa norma stawia ubraniom nowym, jak też wypranym 5-krotnie, między innymi wymóg zatrzymania 80% cząstek wody jak też cząstek orto-ksylenu. Według przedstawicieli „przemysłu” nie jest to możliwe bez wykorzystana środków PFAS. Jednocześnie „przemysł” przedstawia stanowisko, że środki PFAS są używane w produkcji tkanin jedynie w wąskim zakresie jako środki pośrednie w drodze do osiągnięcia finalnego produktu (tkaniny), a ich wydostawanie się z tkanin odbywa się na poziomie pomijalnym i poniżej progu wykrywalności.
Zastanawia zatem fakt, że coraz liczniejsze doniesienia naukowe skupiają uwagę na szkodliwym oddziaływaniu środków PFAS jak też na ich coraz częstszym pojawianiu się w środowisku pracy strażaków. Świadczą o tym co najmniej takie znaczące naukowe doniesienia, jak te, które przytaczamy pod niniejszym tekstem.
Mając na uwadze powyżej wspomniane uwarunkowania, kierując się nadrzędnym celem, jakim jest ochrona zdrowia i życia strażaków, organizacje społeczne: Fundacja cfbt.pl oraz KSP NSZZ „Solidarność” wzięły udział w konsultacjach społecznych, przedstawiając spójne stanowisko, z którym można zapoznać się poniżej. Tym samym, organizacje społeczne będą nadal wspólnie monitorować proces konsultacji, aby zapewniać polskim strażakom bezpieczne warunki pełnienia służby i wolontariatu oraz wpływać na warunki służby w Unii Europejskiej. Konsultacje zakończyły się w dniu 25 września 2023 roku.
„Stanowisko w sprawie sprzeciwu wobec wyłączenia ubrań strażackich spod europejskiego zakazu stosowania środków PFAS”
Fundacja cfbt.pl® oraz KSP NSZZ „Solidarność” występują z wnioskiem o niewyłączanie środków PFAS z zakazu stosowania do środków ochrony indywidualnej strażaków, z uwagi na pojawiające się informacje o ich szkodliwości dla zdrowia ludzkiego. Alternatywnie, strony stoją na stanowisku, że jakiekolwiek wyłączenie z zakazu stosowania powinno być jak najkrótsze, ponieważ należy dążyć do możliwie jak najlepszego zabezpieczenia zdrowia strażaków. Przedstawione analizy stosowania środków PFAS, skupiające się na różnorodnych aspektach sprawy (socjoekonomiczne skutki, koszty obciążenie dla środowiska naturalnego itd.) pomijają jeden istotny w pracy strażaka czynnik: długotrwały, regularny kontakt ze środkami ochronnymi ochronnym na przestrzeni kilku dekad. Strażacy znajdują się w grupie zawodowej szczególnie narażonej na zachorowania na choroby nowotworowe z uwagi na środowisko pracy (IARC WHO 2022, Monografia 132) oraz zmianowy system pracy (IARC WHO 2010, Monografia 98).
Cytując załącznik E do raportu XV:
- „Informacje od jednego z producentów ŚOI sugerują, że alternatywna konstrukcja splotu mogłaby zastąpić istniejące powłoki na bazie PFAS w niektórych ŚOI”
- „Istnieją wystarczająco mocne dowody na to, że odstępstwo od stosowania PFAS w ŚOI (przez 5 lub 12 lat) spowoduje znaczne dodatkowe emisje, które są niższe niż dodatkowe emisje w (najgorszych) scenariuszach.”
- „Produkty, w przypadku których pełny zakaz stosowania PFAS prawdopodobnie doprowadzi do tego, że produkty nie będą dostępne dla klientów w UE ze względu na wykonalność techniczną, obejmują na przykład ŚOI kategorii III do ochrony przed ciekłymi i gazowymi substancjami chemicznymi, w tym aerozolami i cząstkami stałymi oraz mikroorganizmami, a także ŚOI do działań przeciwpożarowych. Całkowity zakaz stosowania PFAS uniemożliwiłby również konserwację, tj. ponowną impregnację, już używanej odzieży roboczej kategorii III. W przypadku tych produktów alternatywy dla PFAS nie są w stanie zapewnić wymaganych funkcji na poziomie niezbędnym do spełnienia wymogów określonych w prawodawstwie UE (działa) zgodnie z oceną podmiotów przedkładających dokumentację przedstawioną w sekcji E.2.2.2. Ponieważ dostarczanie produktów o niższej jakości (poniżej ustalonego standardu) jest niedopuszczalne dla takich produktów, całkowite ograniczenie PFAS spowodowałoby w rzeczywistości całkowitą niedostępność odpowiednich ŚOI dla tych typów zamiast zmian jakości ŚOI na rynku.”
- „Proponuje się wprowadzenie zakazu z 18-miesięcznym okresem przejściowym i 12-letnim odstępstwem w odniesieniu do: Środków ochrony indywidualnej (ŚOI) przeznaczonych do ochrony użytkowników przed zagrożeniami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2016/425, załącznik I, kategoria ryzyka III (a) i (c); środków ochrony indywidualnej (ŚOI) w zawodowej straży pożarnej przeznaczonych do ochrony użytkowników przed zagrożeniami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2016/425, załącznik I, kategoria ryzyka III a)-m); oraz Środków impregnujących do ponownej impregnacji wyrobów, o których mowa powyżej.”
Dodatkowo należy rozważyć, czy skuteczniejszą drogą ochrony zdrowia strażaków nie będzie zmiana w normie EN 469 obniżająca wymagania dotyczące hydrofobowości ubrań oraz odporności na chemikalia. W środowisku strażackim panuje przekonanie, że odporność ubrań specjalnych na wodę nie stanowi wystarczającego uzasadnienia tak wysokich wymagań dla ubrań ochronnych, które determinowałoby użycie substancji z grupy PFAS wraz ze wszystkimi tego negatywnymi skutkami. Ponadto dla ochrony przed chemikaliami stosuje się specjalne ubrania, a zatem wymóg odporności na substancje chemiczne ubrań przeznaczonych do zwalczania pożarów w budynkach może być nieuzasadniony z uwagi na negatywne skutki stosowania substancji z grupy PFAS dla zdrowia użytkownika oraz środowiska naturalnego. Ta sama uwaga ma zastosowanie do rękawic strażackich.
Załączniki:
Painting, Firefighting, and Shiftwork. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans Volume 98
Occupational Exposure as a Firefighter. IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans Volume 132
Hierarchy of contamination control in the fire service: Review of exposure control options to reduce cancer risk
Gavin P. Horn, Kenneth W. Fent, Steve Kerber & Denise L. Smith
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15459624.2022.2100406
Per- and polyfluoroalkyl substances (PFAS) and total fluorine in fire station dust
Anna S. Young*,1,2, Emily H. Sparer-Fine, Heidi M. Pickard, Elsie M. Sunderland, Graham F. Peaslee, Joseph G. Allen
https://stacks.cdc.gov/view/cdc/108721
Disposition of Fluorine on New Firefighter Turnout Gear
Derek J. Muensterman, Ivan A. Titaley, Graham F. Peaslee, Leah D. Minc, Liliana Cahuas,
Alix E. Rodowa, Yuki Horiuchi, Shogo Yamane, Thierry N.J. Fouquet, John C. Kissel,
Courtney C. Carignan, and Jennifer A. Field
https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.est.1c06322
Another Pathway for Firefighter Exposure to Per- and Polyfluoroalkyl Substances: Firefighter Textiles
Graham F. Peaslee, John T. Wilkinson, Sean R. McGuinness, Meghanne Tighe, Nicholas Caterisano,
Seryeong Lee, Alec Gonzales, Matthew Roddy, Simon Mills, and Krystle Mitchell